Komunikimi: nga vijnë keqkuptimet?

Komunikim fillimisht duket shumë i thjeshtë. Por më vonë përballemi me një realitet të hidhur në marrëdhëniet tona. “Pse të shprehurit dhe të dëgjuarit duhet të jenë kaq të vështira?” Çdo herë kur flasim ka të paktën katër versione të fjalëve tona që duhen kontrolluar:

1. Çfarë deshëm të tregonim.

2. Ajo çfarë kemi thënë në realitet.

3. Ajo çfarë personi tjetër mendon se ka dëgjuar.

4. Si e interpretoi tjetri kuptimin e fjalëve tona.

Ejani dhe mësoni sesi shprehja e asaj çfarë kemi dëgjuar mund të na ndihmojë të kontrollojmë nëse interpretimi jonë është i saktë. Gjithashtu, mënyra e dëgjimit tonë do të përcaktojë zhvillimin e marrëdhënieve tonë në të ardhmen.

Dëgjo në Audio

Të gjithë e dimë që një marrëdhënie e mirë ndërtohet mbi komunikim. Por sa të zotët jemi ne në këtë fushë?

Çdo herë kur ju flisni, ka të paktën katër versione:

Çfarë deshët të thoshit. “Uaa, je e mrekullueshme! Vdes për ty!”
Çfarë thatë në të vërtetë. “Uaa, sa bukur dukesh sot! Të shkon shumë ky fustan.”
Ajo çfarë personi tjetër mendon që ka dëgjuar. “Ti dukesh shumë e bukur sot në këtë fustan.”
Si e interpreton personi tjetër kuptimin e këtyre fjalëve. “Ti je dukur e shëndoshë ditët e tjera me fustane të tjerë.”

Ky shembull paksa ekstrem na tregon sesi dikush “filtron” një mesazh nëpërmjet atë çfarë ka në kokën e tij. Ne të gjithë kemi filtra: humori, konteksti, përvoja e jetës dhe vetëvlersimi ynë. Prandaj është shumë e rëndësishme të mos reagojmë para se të kontrollojmë atë çfarë mendojmë se kemi dëgjuar. P.sh., ajo mund të pyesë: “A po më thua që jam e shëndoshë?” Ai thotë: “E shëndoshë? Jo, moj!” Dhe ai mund të shtojë: “Nga doli kjo ide qesharake? Më mirë më dëgjo mua dhe jo zërat në mendjen tënde!” Por në fakt ai do të tregohej më i zgjuar nëse në vend të kësaj thjeshtë të përsërisë mesazhin e tij: “Unë desha të thoja që je e mrekullueshme! Veçanërisht sot. Dhe unë vdes për ty! Të dua shumë!”

Sa më shumë e njihni veten, aq më shumë mund të hiqni filtra dhe të dëgjoni qartë. P.sh., “Mua më kanë quajtur Trashalluqe në shkollë, prandaj unë nganjëherë të dëgjoj gabimisht. Por unë e di që nuk jam e shëndoshë dhe po punoj me vetëvlersimin tim.” Ky shpjegim mund ta ndihmojë personin tjetër të të njohë më mirë. “Kështu qenka puna… Tani që unë e di këtë, si mund të të ndihmoj?”

Parafrazimi

Në situata me spec ose të tensionuara është shumë e dobishme të përdorni parafrazim – dmth., të kontrolloni nëse e keni kuptuar mesazhin e tjetrit me anë të përsëritjes së mesazhit me fjalët tuaja.

Nëse ai thotë: “Si munde të më lije vetëm në atë festë midis gjithë ato njerëz të mërzitshëm. Të kam thënë që e urrej këtë gjë. Dhe më pas, pa shiko, të gjej duke folur me ish-dashurin!!!” Ajo do të tregohej shumë e zgjuar nëse tha: “A të kuptoj mirë? Ti je inatosur për shkak se ndiheshe i mërzitur në atë festë, edhe pse ma ke treguar atë më parë, edhe për shkak që ndihesh xheloz me ish-dashurin tim. Ashtu është?” Tani ai ka shans për të sqaruar diçka. “Nuk isha vetëm i mërzitur. Nuk ndihesha rehat nga ata harbutët.” Tani ajo mund të japë kuptimin e saj ndaj këtij informacioni. “Pra, poshtëria e tyre të shqetësoi.” Tani ai të paktën ndihet i dëgjuar dhe i kuptuar. Tani është rradha e saj për të folur. “Unë nuk e kuptova që ata të shkaktonin probleme. Mendova që ti mund t’i asgjësosh ata pa mundim.” Ai mund të ndërpresë: “Si mund të më thuash që nuk e dije. Ta kam thënë këtë gjë!” (Në fakt, ai duhet të kishte dëgjuar gjithë historinë e saj dhe të kontrollonte a ka e kuptuar drejtë atë, dhe vetëm pastaj të kapte detaje.) Ajo mund të thojë: “Ashtu? Më fal, nuk e kam marrë vesh. Por tani e kuptova. Dhe pa merak, ai majmuni me të cilën kam dalë një herë, tani është drejtori administrues dhe unë dua biznesin e tyre.”

Parafrazimi nuk është një supozim, por një mënyra]ë sesi mund të kontrolloni a kuptoni drejtë. “Ti dukesh i mërzitur. A të kam ofenduar?” Ju mund të merrni përgjigje: “Po, çfarë deshe të thuash me…?” Ose: “Jo, jo. Thjesht kam dhimbje koke.” Gjithashtu, ju mund t’i kërkoni personit tjetër të kontrollojë nëse ai/ajo e ka kuptuar drejt mesazhin tuaj, veçanërisht nëse ndjeni që kjo është e rëndësishme, emocionalisht e rëndë ose mund të ketë dy kuptime. Fillimisht kjo praktikë mund t’ju duket paksa jonatyrshme, por ajo funksionon dhe me kalimin e kohës bëhet e tillë.

Dëgjim të mirë

Pse njerëzit nuk dëgjojnë? Çfarë the? Unë thashë: Pse… Aaaa!

Duket që disa njerëzit kurrë nuk dëgjojnë atë çfarë po thoni. Si ndiheni kur duket që fjalët tuaja nuk i arrijnë veshët e tjetrit? Por ju vetë, a ia bëni ndonjëherë këtë njerëzve?

Ja disa nga qëndrimet më acaruese:

Unë e di se çfarë ke për të thënë… (Mesazhi: Ti je i parashikueshëm dhe i mërzitshëm.)
Po, po, ta them unë diçka. (Mesazhi: Ti nuk je aq i rëndësishëm sa jam unë.)
Më shkurt. (Po të pret taksia? Le ta iki.)
Unë e di se çfarë duhet të bësh. (Çfarë? Para se ta dëgjosh situatën deri në fund?)
Nuk dua ta di. (Kam gjëra më të rëndësishme për të bërë. Më dukesh qesharak ose nën nivelit tim.)

Dëgjoni, nuk mjafton ajo që thjesht po dëgjoni. Ju duhet ta bëni partneritn të ndihet i dëgjuar. Si mund të tregoni që po dëgjoni me vëmendje?

Dhembshuria. Përdorni imagjinatën tuaj për të parë gjërat nga këndvështrimi i tyre për të kuptuar ndjenjat e tyre.
Pranimi. Edhe nëse nuk bieni dakort me disa prej ideve ose veprime të tyre, pranojini ata si njerëz, jini tolerant dhe falni gabimet e tyre.
Sqaroni atë çfarë mendoni që keni dëgjuar.
Pranoni atë çfarë ata kanë thënë, edhe pse nuk bini dakord me të. “Kuptoj pikëpamjen tëndë rreth Janit. Megjithatë…” “Faleminderit që e ndave me mua opinionin tënd. Unë e shoh këtë pak ndryshe…”
Heshtni herë pas here kështu që ata mund të mendojnë. Mos e ngjisni fjalën tuaj të parë me fjalën e tyre të fundit. Kështu krijohet tension.
Përqëndrohuni. Truri juaj është më i shpejtë sesa goja e tyre, edhe nëse ata janë komentatorë të sportit. Nëse do të jepni kapacitetin e tepruar të trurit ndonjë pune ekstra ndërsa po dëgjoni (p.sh., të planifikoni punët për të nesërmën), ju nuk do të përqëndroheni plotësisht tek bashkëbiseduesin. Dhe do të zbuloheni kur ai/ajo ju pyet: “Çfarë mendon rreth kësaj çështje?” Atëherë do ta kuptojë që nuk e keni dëgjuar fare për dy minuta të fundit.

Stili juaj i dëgjimit

Si flisni në situata të ndryshme?1

Stili bisedues: “Dhe unë i thashë asaj…”
Ky stil është për të treguar historira, shaka, për të treguar lajme dhe thjeshtë për të bërë muhabet. Ky stil është i sigurt dhe miqësor, dhe ndihmon të gjithë të ndihen të relaksuar duke u përqëndruar vetëm tek tema të sigurta. Por ky stil nuk lejon të hyni në biseda të thella dhe personale duke ndarë ndjenjat dhe idetë.
Stili i kontrollit të lehtë: “Unë të sugjeroj…” “Në vendin tënd unë…”
Kjo është për të këshilluar, mësuar, drejtuar ose për të shitur diçka. Ky stil mund të jetë i dobishëm, por ka mundësi që do të dukeni sikur e dini më mirë dhe kështu mund të krijohet tension dhe luftë për pushtet. Ky stil madje mund të sugjerojë që jeni më të mirë sesa bashkëbiseduesi.
Stili i kontrollit të rëndë: “Dëgjo, ti duhet…” “Bëje kështu…” “Në asnjë mënyrë mos…” “Lëre tani…”
Ky stil tingëllon si fajësim, akuzim, kërkesë, ankim ose paralajmërim. Ai mund të tingëllojë agresiv. Ky stil është i pranueshëm për një urgjencë ose për të shpërtuar nga një konflikt i tensionuar, megjithatë ai tregon shumë pak respekt dhe mbyll komunikimin. Njerëzit që përdornin shpesh herë këtë stil, tregojnë që kanë një vetëvlersim të ulët dhe mundohen të ndihen të fortë dhe të mirë duke marrë pushtet mbi të tjerët.
Stili i hapur dhe i drejtpërdrejtë: “Si ndihesh rreth…” “Jam i/e shqetësuar që…” “Mendimi im është…”
Kjo është një ofertë miqësore për të treguar sesi i shihni gjërat, dhe për të dëgjuar dhe për t’u përpjekur të kuptoni sesi personi tjetër i sheh ato. Ky stil e bën partnerin të ndihet i respektuar si një i barabartë dhe juve si një qenie e arsyeshme dhe emendueshme, njerëzore. Ky stil ju lejon të mbani qetësi, të përqëndroheni vetëm tek mendimet, kur kjo është më e sigurtë, dhe ta ftoni tjetrin të ndajë edhe ndjenjat e tij/saj, në kohën e duhur. Ky stil nuk është imponues por eksplorues (“Unë mendoj…”). Ky stil është real dhe pranues, prandaj pakëson tensionin. Është “zëri i qetë dhe i ëmbël i arsyes” që ndërton marrëdhënie të sinqerta e të mirëbesueshme dhe rrit njerëz reale.

Dëgjimi: Çfarë po përpiqesh të arrish?

Pse bisedoni? Nëse nuk jeni prej atyre që kanë vënë synimin të rregullojnë botën (nëse kështu është, kontrolloni vetëvlersimin tuaj), ju komunikoni me njerëz pasi dëshironi të njihni njerëz dhe që ata t’ju njohin, të pëlqeni njerëz dhe të jeni të pëlqyer. Por sa thellë?

Është e dobishme të mendoni rreth nivelit të komunikimit. Niveli që perdorni varet nga rasti, personi dhe tipi i marrëdhënies që keni me të.

· Klishetë

Për shembull, “Ditë e bukur.” “Si jeni?”
Kjo lloj bised pranon personin tjetër dhe lejon të vlerësoni njëri-tjetrin pa asnjë përkushtim – ju mund të tregoni shumë rreth personit, nëse i kushtoni vëmendje tonit të zërit, gjuhës trupore, grimasa etj. dhe pastaj ju vendosni – do ta vazhdoni bisedën ose jo.

· Faktet

Për shembull, “Mbledhja po zgjatet shumë.” “E rrahëm Qipron në futboll.”
Kjo është e përshtatshme për marrëdhënie të përditshme të punës. Kjo mund t’ju çojë tek biseda më të gjata, por akoma duke mbajtur temat të sigurta dhe jopersonale, kështu që asnjëri nuk përkushtohet të flasë më shumë ose të hapë barkun dhe të rrezikojë një refuzim. Shumë burra ndihen më të sigurtë pikërisht në këtë nivel komunikimi.

· Opinione dhe gjykime

Për shembull, “Unë vdes për filmat e Viktor Gjikës.”
Kjo shpallje fillon të zbulojë diçka më shumë rreth jush. Këtu ka rrezik – nëse ata nuk do të bien dakort me vlerat tuaja, mos do të ndiheni si i mospranuar? Këtu ngecin shumë martesa. Në fakt është akoma paksa e sigurtë të flisni në këtë nivel, por çiftet që nuk ekplorojnë më thellë tek ndjenjat e njëri-tjetrit do të përfundojnë në mërzitje duke kuptuar që “nuk ka ngelur gjë për të folur”. Këtë pikë duhet ta kaloni patjetër me kujdes kështu që secili prej jush të ndihet i kuptuar dhe pa frikë të tregohet i sinqertë.

· Ndjenjat

Për shembull,“Jam shumë e zhgënjyer me notën që mora në provim.” “Jam shumë krenar rreth çmimit të djalit tim.” “Shefi im më çmend fare.” Ky nivel i afrohet zemrës, duke shfaqur luftra, fitore, frikërat, shqetësimet dhe gëzimet tuaja. Nëse dëgjuesi i pranon emocionet e tua, do të ndiheni i kuptuar. Nëse ai/ajo nuk ju kupton ose madje nuk bie dakort me ju, mund të ndiheni paksa i lënduar dhe mund të dëshironi të mbylleni në vetvete. Madje në botën e intervistëve të yjeve ku shfaqet çdo hap i tyre, ndarja e ndjenjave të vërteta është një gjë e rrezikshme. Megjithatë, çmimi që do të merrni është njohja e personit tjetër dhe t’ju njohin. Një shkrimtar ka përshkruar Qiellin si një vend ku “do të njihni dhe do të njiheni plotësisht” dhe akoma do të jeni të dashur.

· Nevojat dhe Njeriu i brendshëm

Ndoshta u tregava pak budalla. [Pranomë.]
Planifikohen shkurtime në punë dhe jam vërtet i/e shqetësuar. [Kupto frikën time.]
Sa më dhimbset të shoh fëmijët lypsar. [Më ngushëllo.]
Unë jetoj për fëmijët e mi dhe për muzikën.[Më njih.]

Këtu tregoni se kush jeni në realitet. Këtu zbulohen pikët e tua të forta dhe të dobëta, besimet, humori dhe karakteristikat e tua. Sa më shumë i besoni partnerit, aq më shumë mund ta hapni veten dhe t’i afroheni më shumë atij/asaj. Nëse keni përjetuar ndonjëherë dëgjim dhe kuptim të vërtetë, e dini sa mirë ndihesh atëherë. Gjithashtu do të ndihesh mirë kur mund t’ia bësh këtë personit që do dhe ta shohësh atë të qetësuar dhe të ndritur. Kjo kërkon kohë dhe durim. Ky është intimiteti i vërtetë. Nuk ka nevojë të fshihesh ose të mbulosh ndonjë pjesë tënden (që vlersoni si e pamundur për t’u dashuruar – impossible to love) me një gjethe emocionale fiku. Në historinë e lashtë rreth dashurisë në parajsë Adami dhe Eva ishin plotësisht lakuriq “dhe nuk kishin turp”.

Është e qartë që mund të mbani disa sekrete nëse e doni. Ka disa gjëra të cilat asnjë partner nuk duhet t’i dijë dhe të cilat mund të shkatërrojnë marrëdhëniet:

“E vërteta është që je e shëndoshë dhe ke lëkurë me njolla. Kështu që nuk je shumë tërheqëse.”
“Unë u martova me ty vetëm se më detyruan prindërit.”

Një shkrimtar ka thënë që idealisht duhet ta “tregojmë të vërtetën me dashuri”. Edhe pse shpalljet e sipërmë janë të vërteta, në to nuk gjejmë shumë dashuri.

Për një bisedë të suksesshme kemi nevojë për aftësinë të lëvizim nga një nivel të komunikimit në tjetrin, duke iu përshtatur rastit. Disa marrëdhënie kurrë nuk do të shkojnë në thellësi, dhe nuk ka problem. Nuk pritet që të shkoni në një mbledhje pune dhe të nisni direkt nga niveli i pestë. Një mashkull mund të mos e kalojë nivelin e tretë me një shok që e njeh me vite të tëra. Një femër mund të niset nga niveli i tretë i opinionëve dhe të kalojë pas dhjetë minutash tek niveli i katërt i ndjenjave me parukieren e saj të re. Në martesë shumica e bisedave të përditshme mund të jenë në nivelet 2 dhe 3. Por nëse do të ngecni atje, do të ndiheni të vetmuar dhe të mërzitur.

Dihet që shumica e femrave janë më të afta të diskutojnë lehtësisht rreth ndjenjave sesa shumica e meshkujve. Megjithatë, meshkujt që zhvillojnë inteligjencën emocionale dhe bëhen të aftë në këtë fushë, do të shijojnë jo vetëm marrëdhënie të lumtura në çift por madje edhe do të jenë më të sukseshëm në punë dhe më të lumtur në përgjithësi. Të keni nivel të lartë të “EQ” (Koeficienti Emocional) nuk do të thotë të jeni më emocional dhe të përloteni çdo herë kur shihni lule. Kjo do të thotë që mund t’i lexoni emocionet e njerëzve të tjerë ashtu si ndjenjat tuaja, dhe të jeni rehat duke u përballur me ta.4

Udhëtimi nëpër nivelin e 5-të është një sfidë reale. Shumica prej nesh kanë mësuar që nga fëmijëria të mbulojnë disa pjesë e vetes që i mendojnë si të papëlqyera nga njerëzit e tjerë. Kur na pëlqen një person ne në asnjë mënyrë nuk do të afrohemi duke thënë: “Ç’kemi, unë jam Denisi dhe nganjëherë jam ters, urdhëronjës dhe acarues.” Jo, ne tregojmë anën më të mirë që kemi.

Disa prej nesh krijojnë marrëdhënie duke shpresuar se ajo do na ndryshojë; ëndërrojmë që mund të mbajmë barkun të mbledhur gjithë kohë, të kontrollojmë humorin tonë dhe të bëhëmi Princi i Kaltër ose E Bukura e Dheut. Kjo vetja e rremë nuk është bindëse për një kohë të gjatë. Sa të shuhet magjepsja dhe tërheqja seksuale fillestare në një flakërim të rregullt, ne shohim kë kemi pranë dhe tregojmë se kush jemi në realitet. Kjo mund të jetë e frikshme, por vetëm shansi për të njohur dhe të njihemi është shansi ynë real për t’u dashuruar dhe të dashurohemi.

Ky është qëllimi i komunikimit në martesë.

Pyetjet e Zbatimit

Cilët janë keqkomunikimet kryesore që keni patur deri tani? Çfarë filtrash zbulojnë te ju? Në partnerin tuaj? A keni biseduar mbi këto çështje?
Kërkoni partnerit të përgatisë disa fjali të rënda dhe emocionale. Praktikoni t’i parafrazoni ato. (Fillimisht do t’ju dukej e çuditshme dhe qesharake por në fakt jeni duke mësuar një aftësi shumë të rëndësishme.)
A përjetoni ndonjëherë ndonjë qëndrim të mosdëgjimit? Pse?
Cilin stil dëgjimi praktikoni zakonisht? Çfarë tregon kjo rreth jush? Por rreth partnerit tuaj? A mund ta ndryshoni atë nëse keni dëshirë?
Tani jini të sinqertë me veten – Sa të lumtur jeni me nivelet e zakonshme të komunikimit në martesën tuaj? Sa i lumtur është partneri juaj në të vërtetë? Mos keni ngecur diku? Pse? Çfarë mund ta ndryshojë këtë gjendje?

Këshilla praktike për komunikimin

Lejoni dashurin t’ju motivojë për çdo bashkëveprim.
Jini të interesuar në interesat dhe shqetësimet e njëri-tjetrit.
Kujtoni të restauroni intimitetin në marrëdhëniet tuaja kur njëri prej jush ka qenë në një udhëtim për ca kohë.
Rezervoni rregullisht pak kohë për njëri-tjetrin.
Kërkoni fakte rreth temave që i interesojnë parnterit tuaj.
Përdorni kohën e komunikimit për të bërë pyetje, eksploruar zgjedhje dhe ide dhe për të ndërtuar mirëkuptimin e të dyve.
Respektoni ndjenjat dhe mendimet e partnerit, edhe pse ata mund të dallojnë nga tuajat.
Shmangni ndërprjen e tjetrit. Lejojini njeri-tjetrit të njejtën sasi kohore për të folur.
Falini njëri-tjetrit gabimet dhe mos u përqëndrohuni tek ato. Punoni për një zgjidhje.
Nënvizoni dhe përqëndrohuni tek gjërat pozitive.