Një çift i sapomartuar po firmoste çertifikatën e celebrimit – një kontratë serioze. Mëngjesin tjetër ata zgjohen pas një nate përrallore dhe që të dy fillojnë t’i japin shenja njëri-tjetrit që janë të uritur, por asnjë prej tyre nuk çohet për të gatuar.
Ai po habitet pse ajo nuk e përgatit mëngjesin, sepse këtë gjë gjithmonë bënte nëna e tij. Ajo çuditet pse ai nuk bën mëngjesin (ose të paktën të porositë diçka me telefon) siç bënte babai i saj në raste të veçanta. Që të dy ndihen pak a shumë të zhgënjyer dhe të padashur, sikur partneri ka shkelur një marrëveshje. Por asnjeri prej tyre nuk e dinë se ç’marrëveshje është ajo! Ata nuk kanë biseduar rreth pritshmërive të tyre në detaje.
Mund t’ju duket një gjë e ftohtë, jo-romantike, llogaritëse dhe juridike të përshkruaj dashurinë si një kontratë. Por nga aspekti praktik martesa është bërë prej serive të marrëveshjeve.
Dhëndri ndoshta ka disa pritshmëri të ndryshme në mendjen e tij:
Kjo mund të jetë shokuese për atë! Pa diskutuar këtë që në fillim, ajo mund të ndihet e përdorur dhe e pavlerësuar, që patjetër do të shkaktojë keqkuptime dhe konflikte të mundshme. Zakonisht njerëzit i fshihen këto tema për shkak se kanë frikë nga mosmiratimi ose inati i partnerit. Shembuj të tjerë:
Por sikur babai i saj ka qënë shkëmbi i stabilitetit emocional në familje dhe ajo pret nga burri i saj t’i japë ngushëllim gruas dhe fëmijëve? Herën e parë që ai vjen në shtëpi duke pritur mbështetje emocionale dhe ajo nuk vepron sipas skenarit të tij (sepse ajo nuk ia ka idenë e skenarit të tij), ai mund të ndihet i lënduar, i zemëruar dhe mund të fillojë grindje.
Nusja patjetër do të ketë të paktën tre marrëveshje krejt të ndryshme në mendjen e saj.
Shpeshherë çifti është aq “i dashuruar” që kalojnë muajin e mjaltit pa u penguar tek mospërputhjet e pritshmërive. Ata besojnë që partneri është pothuajse perfekt dhe bien dakort me të në çdo gjë. (Këto “syze rozë” janë madje më jasht realitetit nëse marrëdhëniet seksuale janë të kënaqshme; dhe kjo është arsyeja pse disa njerëz zgjedhin të mos i kryejnë këto marrëdhënie para martesës kështu që ata të mund të marrin vendime në përputhje me realitetin.) Gjatë kësaj faze shumë çifte injorojnë çdo shenjë të mosmarrëveshjeve dhe nuk i diskutojnë ato. Deri në një ditë!
Marrëveshjet shpeshherë shkelen për shkak se ato janë ëndërra joreale, kushtet ndryshohen ose për shkak se ato kurrë nuk janë komunikuar dhe biseduar! Dhe atë ditë emocionet shpërthejnë. Njerëzit ndihen të mashtruar – veçanërisht nëse ndihen që kanë zbatuar anën e tyre të marrëveshjes. Gjithashtu, ata ndihen të pasigurt rreth çfarë mund të presin tani.
Çelsi i marrëdhënieve të shëndetshme është të bisedoni rreth pritshmërive tuaja sa më parë, para se të pengoheni tek keqkuptimet. Në rastin ideal kjo duhet të ndodhë para sa të martoheni, kështu që mund të vendosni nëse kjo marrëveshje është e pranueshme. Megjithatë, ia vlen të diskutoni dhe të sqaroni pritshmëritë tuaja edhe kur jeni tashmë çift i martuar.
Kjo është një prej arsyeve pse një këshillim paramartësor është shumë i rëndësishëm. Madje shumë shtete kanë filluar ta rekomandojnë dhe të investojnë në këtë gjë.
Këto pritshmëri janë të shprehura, ndaj tashmë janë rrugës për një zgjidhje.
Këto mund të jenë minat nëntokësore. Do të jeni të mençur po t’i neutralizoni ato (duke i shprehur dhe biseduar mbi ato) para se të shpërthejnë. Pavarësisht nga frika juaj, ka mënyra sesi ta bëni këtë pa plagosje.
Për shembull, një grua pas 25 vjet martese, kur fëmijët ishin larguar nga shtëpia, filloi studimet në universitet, ku mendimi i saj u zgjerua dhe lindi dëshira për të qenë më e pavarur. Ajo ishte e shqetësuar sesi t’ia tregonte këtë burrit, sepse ajo mendonte që ai kënaqej duke patur gjithë pushtetin dhe përgjegjshmërinë në duart e tij, kështu që ajo e shtypi dëshirën e saj. Pas disa kohësh këshilltarja e saj e inkurajoi atë tia shprehë dëshirën burrit të saj. Përgjigja e tij ishte klasike. Ai tha: “Vërtetë?! Shumë bukur! Bëje pa merak! Kjo nuk është problem për mua.”
Këto janë paksa të ndërlikuara. Është qartë që nuk mund të parandaloni ato gjëra rreth të cilave nuk ia keni idenë. Ka shumë mundësi që do të pengoheni. Por le të shpresojmë që kur kjo do të ndodhë, ju do të keni mësuar të mendoni thellë rreth asaj çfarë ndodhet mbrapa atyre emocioneve që ju të dy keni. Ju mund të pyesni: “Çfarë ndodhte në familjen tuaj?”, “Çfarë pret nga mua?” Ju mund të dëgjoni gjithë ato histori familjare dhe t’i kushtoni vëmendje mbledhjeve familjare, si festa e Vitit të Ri.
Për shembull, një çift ishte tashmë një vit i martuar dhe çdo gjë shkonte vaj veçse çdo të dielë në mëngjes ajo bëhej gojëashpër. Pas disa pyetjeve xhentile, ai zbuloi që babai i saj e kishte zakon t’i lante çdo të dielë të gjitha makinat e familjes. Kjo e bënte atë të ndihej e dashur dhe e kujdesur. Ajo mendonte gjithë kohës rreth kësaj, por kurrë nuk e shprehte atë. Ajo vetëm gjentë ndonjë çështje tjetër të vogël për tu grindur. Nusja u prek shumë kur ai i kushtoi vëmendje për ta kuptuar atë dhe i lau makinat e tyre të dielën tjetër. Në fakt, ai nuk e bëri vetë atë – ai thjesht i solli makinat në lavazh dhe ndërkohë lexonte gazetën sepse e urrente këtë punë. Por shpërblimi i tij ishte një grua e dashur që e kthente këtë me vakte speciale dhe ndihmë në pjesën më të mërzitshme të dokumentave e taksave.
Shpeshherë marrëveshjet tuaja kanë origjinë nga familja juaj. Çdo familje ka rregulla ose ligje të pashkruara. P.sh.:
Tani le të shohim disa çështje të detajuar që duhet të diskutojmë. Disa prej tyre mund të mos jenë të përshtatshme për ju, por para se t’i injoroni ato, zbuloni a mendon kështu edhe partneri juaj. Zakonisht vetëm disa çështje nga lista do të jenë “tema të zjarrta” në martesën tuaj. Ju mund të dëshironi t’i kushtoni një orë për të diskutuar këtë listë me partnerin tuaj. (Ose mund të shkruani veças përgjigjet tuaja dhe pastaj të diskutoni së bashku.)
Kjo duhet të nxisë diskutim midis jush, për t’ju ndihmuar të kuptoni më thellë njëri-tjetrin.
Mos u shqetësoni nëse ju nevojiten orë të tëra për ta plotësuar këtë – ajo është koha që keni investuar në marrëdhënin tuaj. (Mbani mend që duhet të tregoni të vërtetën me dashuri, dhe nëse çështja ndez grindje, merreni atë shtruar dhe mos hezitoni të kërkoni ndihmën e një këshilltari të kualifikuar për marrëdhënie.)
Kliford Seixhër (Cliffort Sager), terapisti dhe autori i teorisë së marrëveshjeve ose terapisë familjare1 sugjeron që njerëzit të ulen dhe të diskutojnë pritshmëritë e tyre në fusha të ndryshme. Ju mund të dëshironi të punoni me këtë listë veças nga partneri dhe pastaj të diskutoni mbi ato. Kjo do t’ju marrë më shumë kohë sesa mendoni dhe mund të hapë në të vërtetë një bisedë të thellë. (Paralajmërim: Ndoshta më mirë bëni marrëveshje që në fillim që nëse një partner fillon të ndihet keq, ju do të bëni pushim dhe pak argëtim ose ndonjë mënyrë tjetër për të treguar dashuri dhe respekt.)
1. Pritshmëritë nga martesa.
Sa të rëndësishme për ju janë pikat e mëposhtme? Sa mirë e zbaton familja juaj secilën pikë? Sa mirë, sipas mendimit tuaj, zbatohen ato për partnerin tuaj?
2. Pritshmëritë e partnerit tuaj
3. Pritshmëritë e jashtme
Mos u fiksoni pas idesë së kontratave. Kjo nuk do të thotë që ju do të mbani anën tuaj për të marrë çfarë dëshironi. Kjo marrëdhënie jek -e-jek nuk është dashuri. Dashuria idealisht është një përkushtim për t’i dhënë sa më shumë personit tjetër. Dashuria nuk ndalon së dhuruari vetëm për shkakun që nuk e ka marrë diçka për ca kohë. Në fakt, në kohëra të vështira dashuria e vërtetë jep edhe më shumë.
Ju jeni njerëz, që të dy prej jush keni huqet dhe dobësitë tuajë. Pjesa e kontratës suaj duhet të jetë marrëveshje rreth faljes dhe mosvërejtje e disa zhgënjimeve të pritshmërive, kështu që personi tjetër të ndihet i vlerësuar. Jepini partnerit hapësirë për t’u rritur.
Kontrata juaj ndoshta do të ndryshojë me kalimin e kohës. Interesat dhe nevojat tuaja do të ndryshohen, kështu ju do t’i përshtateni sërish pritshmërive tuaja nga partneri dhe martesë. Kjo është një gjë shumë normale dhe një arsye e mirë për të diskutuar marrëveshjet tuaja në mënyrë të rregullt.
Madje në këto kohëra të barazisë gjinore, ka ndryshime midis mënyrës sesi mendon një burrë e një grua rreth dashurisë dhe marrëdhënies.
Në librin e tij klasik “Meshkujt janë nga Marsi, Femrat janë nga Venusi” psikologu Xhon Grej (John Gray) thekson disa ndryshime gjinore:
Shumica e librit të Xhon Grejit diskuton mbi këto ndryshime në fushën e nevojave emocionale dhe atë të komunikimit.
Uillard Harli (Willard Harley) në librin e tij “Nevojat e Tij, Nevojat e Saj: Ndërtimi i një martesë të fortë” (His Needs, Her Needs: Building An Affair-Proof Marriage) sugjeron që njerëzit shpeshherë e nisin lidhjen e dashurisë për shumë shkaqe të ndryshme veç seksit. Dhe partneri do të jetë më pak i tunduar nëse nevojat e tij/saj të plotësohen në shtëpi. Autori sugjeron që meshkujt dhe femrat kanë lista të ndryshme të nevojave. (Patjetër, kjo është një çështje kulturore dhe personale, kështu nevojat tuaja mund të jenë ndryshe, por ja lista e tij me nevojave kryesore që mund të diskutoni me partnerin.)
Testoni veten: A do të ishte lista e partnerit tuaj ndryshe?
Kërkojini partnerit t’ju tregojë (me mirësjellje!) si mund të jeni më mirë në këto fusha? (Sqaroni nëse e kuptoni në të vërtetë njëri-tjetrin para se të reagoni me inat dhe ofendim. Pyesni – a të kuptoj drejt, që po më thua që…)